Асамблея няўрадавых дэмакратычных арганізацыяў і Цэнтар прававой трансфармацыі падрыхтавалі гадавы агляд “Свабода асацыяцыяў і праўны стан некамэрцыйных арганізацыяў у Беларусі” за 2015 год.

У дакумэнце аналізуецца разьвіцьцё заканадаўства ў сфэры некамэрцыйнага права ў мінулым годзе, акрэсьленыя асноўныя абмежаваньні, зь якімі сутыкаюцца некамэрцыйныя арганізацыі (НКА), прадстаўленыя статыстыка па рэгістрацыі новых НКА і агляд практыкі адмоваў у рэгістрацыі.

• У 2015 годзе асноўныя заканадаўчыя зьмены, якія закранаюць інтарэсы НКА, тычыліся прававога рэгуляваньня атрыманьня замежнага фінансаваньня. Пры гэтым аўтары агляду падкрэсліваюць, што ў цэлым засталіся бязь зьменаў усе ранейшыя прававыя абмежаваньні й правапрымяняльная практыка па ўсіх аспэктах стварэньня й дзейнасьці НКА.

Дэкрэт прэзыдэнта №5 ад 31 жніўня 2015 году “Аб замежнай бязвыплатнай дапамозе”, які набывае моц 4 сакавіка 2016 году, у цэлым пакінуў ранейшы парадак атрыманьня замежных ахвяраваньняў, які вымагае іх абавязковай папярэдняй рэгістрацыі, захавалася і крымінальная адказнасьць за парушэньне гэтага парадку. Летась адбылося зьмяненьне прававога рэгуляваньня ды іншага віду замежнага фінансаваньня — міжнароднай тэхнічнай дапамогі. У гэтай частцы працэдура таксама засталася ранейшай, хоць і былі зьнятыя некаторыя бюракратычныя бар’еры. У Беларусі створаны Цэнтар міжнароднай тэхнічнай дапамогі Эўрапейскага Зьвязу, а таксама прадугледжанае стварэньне Каардынацыйнага савету пры камісіі па пытаньнях міжнароднага тэхнічнага супрацоўніцтва з удзелам прадстаўнікоў дзяржаўных ворганаў, донараў міжнароднай тэхнічнай дапамогі, няўрадавага сэктару. Рэформа падатковага заканадаўства пакінула ў сіле выбарачны падыход, калі Падатковы кодэкс называе пайменна тыя НКА, ахвяраваньні для якіх выключаюцца для беларускіх донараў зь іх падаткаабкладальнай базы (пералік такіх НКА у кодэксе быў пашыраны нязначна).

• Агляд адзначае, што прыняцьцё гэтых заканадаўчых новаўвядзеньняў адбылося без сапраўднага абмеркаваньня з зацікаўленымі суб’ектамі: працэс камунікацыі дзяржаўных ворганаў і заканадаўцаў з арганізацыямі грамадзянскай супольнасьці па пытаньнях рэфармаваньня заканадаўства, што закранае іхную дзейнасьць, часьцей за ўсё адбываецца ў аднабаковым фармаце, прапановы зацікаўленых НКА разглядаюцца фармальна й ня ўлічваюцца ў поўнай меры.

Парадак дзяржаўнай рэгістрацыі грамадзкіх аб’яднаньняў, партыяў, фондаў застаецца складаным і пакідае прастору для адвольнай адмовы ў рэгістрацыі любой новастворанай арганізацыі на малазначных падставах. Ворганы юстыцыі адмаўлялі ў рэгістрацыі шэрагу грамадзкіх аб’яднаньняў, якія цягам 2015 году падавалі дакумэнты для рэгістрацыі.

Захоўваецца забарона на дзейнасьць НКА безь дзяржаўнай рэгістрацыі, за якую прадугледжаная крымінальная адказнасьць па артыкуле 193-1 Крымінальнага кодэксу, які прадугледжвае пакараньне да двух гадоў пазбаўленьня волі. Нягледзячы на адсутнасьць новых крымінальных справаў па гэтым артыкуле, сама наяўнасьць забароны і пагроза пакараньня істотна абмяжоўвае свабоду асацыяцыяў і магчымасьці для дзейнасьці арганізацыяў грамадзянскай супольнасьці.

ДАДАТКІ:

• Агляд “Свабода асацыяцыяў і праўны стан некамэрцыйных арганізацыяў у Беларусі” за 2015 год (PDF, анг.)
• Обзор “Свобода ассоциаций и правовое состояние некомерческих организаций в Беларуси” за 2015 год (PDF, рас.)

Паводле “Асамблея НДА”
Падрыхтаваў Алесь ЛЕТА,
Беларускі Праўны Партал,
www.prava-by.info

Цэтлікі: Lawtrend, агляды, Асамблея дэмакратычных НДА Беларусі, дакумэнты, праўны маніторынг, свабода асацыяцыяў - арт. 22 МПГіПП, “Свабода асацыяцыяў і праўны стан некамэрцыйных арганізацыяў у Беларусі”